تعریف رزین تبادل یونی
رزین تبادل یونی یک فرآیند شیمیایی است که در آن یون ها بین دو محلول الکترولیت یا بین یک محلول الکترولیت و یک ساختار ماتریکس جامد که به عنوان پلیمر تبادل یونی شناخته می شود، مبادله می شود. هنگامی که محلول الکترولیت با پلیمر یا رزین واکنش می دهد، یون های محلول به دام می افتند و به بستر جامد متصل می شوند که به نوبه خود چندین یون از همان بار را آزاد می کند. تبادل کاتیونی زمانی اتفاق میافتد که ذرات با بار مثبت مبادله میشوند، در حالی که تبادل آنیون زمانی رخ میدهد که ذرات با بار منفی مبادله شوند.
تصفیه آب صنعتی می تواند در محیط های طبیعی از طریق مواد معدنی آلومینوسیلیکات معروف به زئولیت ها که در خاک رس یافت می شود، رخ دهد. سطح تبادل کاتیونی که در خاک رخ می دهد می تواند به عنوان شاخصی از توانایی خاک در حفظ عناصر غذایی استفاده شود. همچنین عامل مهمی در تعیین خلوص آب های زیرزمینی است.
در زمینه های صنعتی، تبادل یونی از طریق استفاده از پلیمرهای آلی مصنوعی انجام می شود. یک پلیمر تبادل یونی را می توان برای فیلتر کردن یون های خاص از یک محلول ساخت. چهار نوع اصلی از رزین سختی گیر وجود دارد که میل ترکیبی و خواص شیمیایی متفاوتی دارند: رزین های آنیونی پایه قوی، رزین های آنیونی پایه ضعیف، رزین های کاتیونی اسیدی قوی و رزین های کاتیونی اسیدی ضعیف.
فرآیند رزین تبادل یونی چیست؟
رزین تصفیه آب برای تولید آب دیونیزه شده استفاده می شود. این رزینها دانههای پلاستیکی کوچکی هستند که از زنجیرههای پلیمری آلی تشکیل شدهاند که دارای گروههای عاملی باردار هستند که در مهره رزین جاسازی شدهاند. هر گروه عاملی یک بار مثبت یا منفی ثابت دارد.
رزین کاتیونی دارای یک گروه عملکردی منفی است و بنابراین یون های دارای بار مثبت را جذب می کند. دو نوع رزین کاتیونی وجود دارد، کاتیون اسید ضعیف (WAC) و کاتیون اسید قوی (SAC). رزین کاتیون اسید ضعیف عمدتاً در دکالیزاسیون و سایر کاربردهای منحصر به فرد استفاده می شود. به همین دلیل ما بر توضیح نقش رزین های کاتیونی اسیدی قوی مورد استفاده برای تولید آب دیونیزه تمرکز خواهیم کرد.
رزین آنیونی دارای یک گروه عملکردی مثبت است و بنابراین یون های دارای بار منفی را جذب می کند. دو نوع رزین آنیونی وجود دارد. آنیون باز ضعیف (WBA) و آنیون باز قوی (SBA). هر دو نوع رزین آنیونی برای ساخت آب دیونیزه استفاده می شوند، با این حال آنها ویژگی های مختلفی دارند که در زیر ذکر شده است:
رزینهای WBA سیلیس، C02 را حذف نمیکنند یا توانایی خنثیسازی اسیدهای ضعیف را ندارند و زمانی که در سیستم دو تخته جداگانه استفاده میشوند، pH کمتری دارند. رزینهای SBA تمام آنیونهای جدول بالا، از جمله C02 را حذف میکنند و هنگامی که در یک سیستم دو تخته جداگانه استفاده میشوند، به دلیل از دست دادن سدیم، pH آن بالاتر از خنثی است.
کاربرد های رزین تبادل یونی